دانش و هنر خوشنویسی پیش از ورود اسلام، در ایران شناخته شده بوده و قواعد زیبانگاری حروف و کلمات در کتیبه ها و متون بجا مانده است. بر اساس منابع موجود ،اطلاع داریم که، با شکل گیری وتحول تدریجی خطوط رایج در دوران ساسانی، گامهایی نیز درزمینه بکارگیری قواعد خوانایی و زیبا نگاری حروف برداشته شده است. متون نگارش شده و باقی مانده از دوره ساسانی ،در حقیقت فنون وهنرهای ترکیبی ای محسوب می شوندکه بابهره گیری ازهنرخوشنویسی بوجود آمده اند و نمایانگر سطح دانش خوشنویسی آن دوران هستند. شناخت پیشینیان از فن زیبانگاری حروف، تاثیر پذیری و تاثیر گذاری آن در تعامل با تمدنهای همجوار و انتقال این دانش، به تمدن اسلامی موضوع این سخنرانی قرار گرفته است. دربخش نخست این گفتار با بررسی مستندات تصویری موجود،جایگاه هنر خوشنویسی، در کتیبه های خط فارسی میانه ،دستنویس های پهلوی و نحوه استفاده از هنر خوشنویسی در نگارش سایر خطوط رایج دوره ساسانی (۲۲۴-۶۵۱ م) نشان داده می شود. در بخش دوم، اشاراتی به ویژگیهای خوشنویسانه برخی از دستنویس های اوستا و قطعات مانوی که ریشه در فرهنگ و هنر دوره ساسانی دارند، خواهد شد.
پذیرش در دوره دکتری (۲۰۱۸) نام مؤسسه و رشته: FREIE UNIVERSITÄT BERLIN, Germany, Iranistik نام پروژه: Palaeography, codicology, and calligraphy of Avestan manuscripts چکیده: در این پروژه از میان دستنویس‌های زرتشتی، نسخه‌های کتاب اوستا از دیدگاه کتابت و سبک خوشنویسی مورد بررسی قرار می‌گیرد. نسخه‌های دارای انجامه طبقه‌بندی شده و با مقایسه خط‌شناسی آن‌ها با سایر نسخه‌های بدون انجامه، تلاش می‌شود که کاتب آن‌ها و سبک نگارش و کتابتشان مورد شناسایی قرار گیرد. اهمیت این پژوهش زمانی دو چندان می‌شود که از روی مطالعات سبک‌شناسی کاتبان دستنویس‌های بدون انجامه، حدود سال کتابت آن‌ها برآورد می‌شود. ویژگیهای خطی و اصول و قواعد نگارشی کاتبان در مکتب‌های ایجاد نسخه‌های زرتشتی، بازنویسی و طبقه‌بندی می‌شود این گروه‌های کتابتی با سایر کاتبان زرتشتی مقایسه می‌شود و تحولات خط اوستایی مورد مطالعه قرار می‌گیرد.
کارشناسی ارشد، فرهنگ و زبان‌های باستانی (۱۳۸۳) نام مؤسسه: دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکده علوم و تحقیقات، تهران. نام پروژه: بررسی دستنویس‌های فارسی میانه و مانوی از دیدگاه کتابت و خوشنویسی. استاد راهنما: دکتر کتایون مزداپور. پایان‌نامه برتر رشته هنر، فرهنگستان هنر ایران (۱۳۸۴)
مهارت‌های زبان:
فارسی
زبان مادری:
فارسی باستان، اوستایی، فارسی میانه، پارتی، سغدی
زبان باستانی:
فارسی، انگلیسی
زبان‌های تحقیقاتی:
عربی، آلمانی
زبان‌های در حال آموزش:
سوابق تدریس:
تدریس در دروس رشته خوشنویسی دانشگاه هنر علمی و کاربردی و تهیه درسنامه «خوشنویسی ایرانی پیش از اسلام»، «مبانی طراحی با کامپیوتر»، «اصول و مبانی چاپ»، «طراحی حروف»، «خط در گرافیک»، «خوشنویسی در گرافیک»، «اصول مبانی طراحی رایانه‌ای».
۱۳۹۳ـ۱۳۹۶
استاد مدعو در بنیاد ایرانشناسی رشته نسخه‌شناسی، تدریس در واحد مقدمات نسخه‌شناسی دستنویس‌های زرتشتی ایرانی.
۱۳۹۲ـ۱۳۹۶
استاد مدعو در سازمان جوانان زرتشتی (فروهر)، تدریس کتابت و خوشنویسی خط اوستایی(دین دبیره).
۱۳۹۰
استاد مدعو در انجمن زرتشتیان تهران، تدریس کتابت و خوشنویسی خط اوستایی (دین دبیره).
۱۳۸۹
تدریس خط نسخ دوره‌های عالی و ممتاز، در انجمن خوشنویسان ایران (شعبه شرق).
۱۳۸۷
تدریس خوشنویسی خط نستعلیق و خط تحریری، در انجمن خوشنویسان ایران (شعبه شرق).
۱۳۸۷
استاد مدعو در انجمن خوشنویسان ایران (شعبه شرق).
۱۳۸۶
استاد مدعو در انجمن خوشنویسان ایران (شعبه شمال).
۱۳۸۵
سخنرانی و سمینار:
«دلنوشته‌های کاتبان اوستا»، در: نشستمروری بر پژوهش‌های نسخه‌شناسی اوستا، بزرگداشت پروفسور آلبرتو کانترا، دانشگاه تهران.
۱۳۹۸
«مقوله خوشنویسی در خطوط ایرانیان پیش از اسلام»، در: نشستتاریخ خط و خوشنویسی در ایران، انجمن شاهنامه البرز (اشا). کرج، ایران.
پنج سمینار (به زبان انگلیسی) با موضوع: «Palaeography (کهن خط‌شناسی) دستنویس‌های اوستا»، دانشگاه سالامانکا، اسپانیا. انتشار فایل‌های سخنرانی و کارگاه در سایت پروژه The Avestan Digital Archive (ADA) که اکنون در گروه ایرانشناسی دانشگاه آزاد برلین، آلمان، در جریان است. https://ada.geschkult.fu-berlin.de/
۱۳۹۳
سخنرانی در خصوص موضوع Palaeography (کهن خط‌شناسی) دستنویس‌های اوستا دانشگاه گوته، فرانکفورت، آلمان.
۱۳۹۳
«اوستای موبد هوشنگی و شناسایی کاتب دستنویس یسنای کتابخانه جمشید سروشیان»، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.
۱۳۹۱
«بررسی شیوه‌های کتابت در دستنویس‌های پهلوی و اوستایی»، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.
کارگاه کتابت نسخه‌های اوستا، دانشگاه گوته، فرانکفورت، آلمان.
۱۳۹۳
کارگاه هنری در دو دوره نمایشگاه بین المللی قرآن کریم، تهران، ایران.
۱۳۸۹ـ۹۰
انتشارات:
مقاله:
در جریان:
«کتاب‌نگاری مانوی و تأثیر آن بر هنرهای تجسمی ایران سلجوقی: انتقال ویژگیهای هنری به صنایع دستی و تزئینات معماری»، سونیا میرزایی و بهرام برومند امین. برای ۱۰th International Conference of the International Association of Manichaean Studies, 2021.
«تصویر کتاب اوستا بر روی ظرف سیمین دوران ساسانی».
«دستنویس یسنای کتابخانه کاظمینیِ یزد».
تمام‌شده:
«مفاهیم معاد‌شناسانه زرتشتی و عناصر تصویری ساسانی در آرامگاهی سغدی در چَنگ‌آن قرن ۶ میلادی: رویکردی تصویر ـ متن‌شناسانه به درون‌مایه تابوت ویرکاک و ویسی»، سونیا میرزایی و بهرام برومند امین.
منتشر شده:
«یادداشت‌هایی درباره دستنویس یسنا کتابخانه سروشیان»، در: رنج و گنج، ارجنامه دکتر زهره زرشناس (تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)، صص ۱۱۵ـ۱۲۴.
«ملاحظات خوشنویسانه اپسا و بختک دبیر در دو کتیبه متعلق به نیمه اول دوران ساسانی»، نامه ایران باستان، س. ۹، ش. ۱۷ـ۱۸، صص ۶۱ـ۶۸.
۱۳۸۸
«نکاتی در خصوص دستنویس پهلوی k20 و k20b»، در: تا به خورشید به پرواز برم، یادنامه دکتر حمید محامدی (تهران، کتاب روشن)، صص ۲۲۱ـ۲۲۸.
۱۳۸۸
«کاربری خط رقاع در متون دینی شیعی در دوران صفویه و قاجار»، در: نخستینهمایش ملی هنرهای شیعی، (اردبیل، سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری) صص ۳۰۷ـ۳۱۶.
۱۳۸۸
«دستنویس‌های فرهنگ باستانی ایران: نشانه‌ها، آرایه‌ها و آذین‌ها در دستنویس‌های پهلوی و اوستایی»، نامه بهارستان، ش. ۱۳ و ۱۴، صص. ۳۶۹ـ۳۸۸.
۱۳۸۷
«دستنویس‌های متون باستانی ایران: کاتبان نسخه‌های پهلوی و اوستایی از خاندان مرزبان»، نامه بهارستان، ش. ۱۱ و ۱۲، صص. ۳۵۵ـ۳۶۴.
۱۳۸۶
«منحنی‌های پنهان‌شده در کتابت‌های قرآنی میرزا احمد نیریزی»، در: مجموعه مقالات گردهمایی مکتب اصفهان، (تهران، فرهنگستان هنر ایران)، صص ۲۲۹ـ۲۳۸
۱۳۸۵
«کاتبان دستنویس‌های پهلوی و اوستا در خاندان مرزبان»، نامه بهارستان، ج. ۶و۷، ش. ۱ و ۲، صص۱۱۷-۱۲۶.
طراحی نویسه‌های متن پارتی و ساسانی کتیبه شاپور در کعبه زردشت برای کتاب «کتیبه شاپور در کعبه زردشت»، دکتر امید بهبهانی، (تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی).
به زودی
(نگارش به فارسی و انگلیسی)، راهنمای کتابت و خوشنویسی خط اوستا، (بر اساس سلسله مقالات کتابت و خوشنویسی خط اوستا، در: ماهنامه فروهر، ۱۳۹۲، شماره‌های: ۴۵۵، ۴۵۶، ۴۵۷، ۴۵۸، ۴۵۹، ۴۶۰)، بهرام برومند امین و سونیا میرزایی.
در جریان
(نگارش به فارسی و انگلیسی)، راهنمای کتابت و خوشنویسی خط مانوی، بهرام برومند امین و سونیا میرزایی.
در جریان
کتابت متن پهلوی و اوستای هادخت نسک برای کتاب «هادخت نسک»، دکتر مهشید میر فخرایی، (تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی).
۱۳۸۶
پروژه:
(نگارش به فارسی و انگلیسی، بهرام برومند امین و سونیا میرزایی) جلد ۱:هنر و دانش خوشنویسی ایرانیان پیش از اسلام: دوران ساسانی. جلد ۲: خط و خوشنویسی در دوران اسلامی (۶۵۱ـ۱۳۰۷م) و تعاملات کاتبان مسلمان و زرتشتی و مانوی. کاربردهای پژوهش: بررسی خوشنویسی دوران ساسانی و ریشه‌های خوشنویسی جهان اسلام. برای جامعه دانشگاهی و محققان ایرانی و بین‌المللی حوزه مطالعات هنر اسلامی و ایرانی، هنر خوشنویسی، نسخه‌شناسی، ایرانشناسی، مطالعات مانوی و هنر آسیای مرکزی. انتشار این اثر در مقام نخستین تألیف جامع در این زمینه سبب می‌شود که آثار خطی دوره ساسانی و اوایل اسلام که دارای ارزش‌های خوشنویسانه‌اند بررسی شوند و دریچه‌ای برای مطالعات بیشتر در زمینه هنر خوشنویسی و تأثیرات هنر ایرانی در سایر سرزمین‌های حوزه تمدن ایرانی و اسلامی گشوده شود.
انجام مقدمات. ۲۰۲۰
(همکاری، نگارش به فارسی و انگلیسی)، مرقع گلشن: شاهکار مکتب هند و ایرانی. با حمایت پژوهشکده هنر و فرهنگستان هنر ایران. کاربردهای پژوهش: بررسی ویژگیهای نگارگری، تذهیب و خوشنویسی در جهان اسلامی. همچنین، بررسی نسخه‌شناسی و ویژگیهای مکتب هند و ایرانی. برای جامعه دانشگاهی و محققان ایرانی و بین‌المللی حوزه مطالعات هنر اسلامی و هنر ایرانی و هندی، خوشنویسی و نسخه‌شناسی، ایرانشناسی و هندشناسی و هنر غرب. نظر به اینکه مرقع گلشن حاصل مکتب هند و ایرانی است که در هنر اسلامی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و انتشار آن به لحاظ بین‌المللی حائز اهمیت فراوان است، انتشار آن به هر دو زبان فارسی و انگلیسی ـ در مقام نخستین تألیف جامع در این زمینه ـ سبب می‌شود که تمام قطعات مرقع گلشن و گلستان که تا کنون شناخته شده‌اند (در ایران. قطعاتی در سایر مجموعه‌های خارجی موجود است)، بررسی شوند و باب مطالعات بیشتر در زمینه هنر هند و ایرانی و تأثیرات هنر ایرانی در سایر ممالک بیشتر مورد تحقیق و بررسی قرار گیرد.
انجام مقدمات. از ۲۰۱۹
فعالیت حرفه‌ای:
ایندکس و انتشار دیجیتالی دستنویس اوستا ۴۲۸۰-Malik کتابخانه ملک در سایت Avestan Digital Archive.
