محمد شر علی خان

آموزش خوشنویسی در پاکستان: آتلیه در مقابل آکادمی

چکیده:

خوشنویسی اسلامی که اساساً بیان ادبی و هنری خط عربی بود، همراه با دین اسلام به نقاط مختلف جهان سفر کرد. ریشه در شبه قاره هند از طریق کشورهای عربی و ایران داشته و در منطقه ؛ به خصوص، تحت حمایت پادشاهی و خانواده های مرفه شکوفا شد. در کنار به اوج رسیدن به عنوان خط دربار، برخی از خوش نویسان برای آموزش خط به درباریان در آتلیه ها و کتابخانه های امپراتوری منصوب شدند. هم در حمایت و هم در عمل، خوشنویسی شاهد دوران اوج خود در دودمان مغول بود. در دوره استعمار، حمایت سلطنتی به جز در برخی از حکومت های مستقل محو شد. از آنپس در پاکستان سنت یادگیری خوشنویسی در آتلیه های خصوصی، مساجد و مدرسه ها ادامه یافت. کاتبان در حوزه چاپ مطبوعات و تابلو نویسان نیز در یادگیری و تمرین خوشنویسی همت گماردند. جالب اینجاست که آکادمی های هنرهای سنتی و صنایع دستی را قفسه بندی می کردند. با این حال، از دهه ۱۹۶۰، خوشنویسی وارد برنامه درسی ملی شدند، و سپس از سال ۲۰۰۰، بخشی از برنامه تحصیلی در آموزش عالی شد. اگرچه طرح گنجاندن خوشنویسی در دورهای تحصیلی هنر آکادمیک شکست خورد ؛ با این حال آکادمی ها به همراه شوراها و گالری های هنری در کشور در امر برگزاری نمایشگاه ها، سمینارها و کارگاه ها، سرعت بخشید. با این فعالیت ها نه تنها سبک های جدید و خلاقانه ای توسعه یافت بلکه شکل هنری جدیدی به نام خوشنویسی-هنر نیز پدیدار شد. با این حال، انکار آن سخت است که بهترین خط نویسان که در خط سنتی برتری داشتند در ابتدا در محافل خانوادگی و یا آتلیه های گاه به گاه آموزش دیده بودند. این مقاله با هدف ارزیابی رویکردهای رسمی و غیررسمی آموزش خط در پاکستان انجام شده است.

کلید واژگان: آموزش خوشنویسی، آتلیه های خوشنویسی و کارآموزی، خوشنویسی اسلامی در پاکستان

رزومه:

ملیت پاکستانی
پست الکترونیک sheralikhan@uop.edu.pk

آموزش

دکترا گاندهارا آرت، دانشگاه پیشاور
۲۰۰۰: کارشناسی ارشد هنرهای زیبا (MFA)، دانشگاه پیشاور
۱۹۹۹: لیسانس هنرهای زیبا (BFA)، دانشگاه پیشاور

تجارب حرفه ای

۲۰۱۹ – تا به امروز: برگزار کننده، انجمن هنرهای خلاق، دانشگاه پیشاور
۲۰۰۶ – تا به امروز: استادیار، طراحی ارتباطات، گروه هنر و طراحی، دانشگاه پیشاور
۲۰۱۲ – تا به امروز: کارکنان پروکتر, دانشگاه پیشاور
۲۰۱۲ – ۲۰۱۶: رزیدنت وردن، خوابگاه خشاال خان ختک شماره ۱، دانشگاه پیشاور
۲۰۰۷ – ۲۰۰۹: رزیدنت وردن، خوابگاه جدید بلاک-بی، دانشگاه پیشاور
۲۰۰۵ – ۲۰۰۶: مدرس، طراحی ارتباطات، دانشگاه ای جی و کی، مظفرآباد، آزاد جامو و کشمیر

تدریس موضوعات

طراحی ارتباطات تصویری، طراحی، معماری اسلامی، روش تحقیق

محورهای پژوهش

هنر روایت بودایی، داستان گویی بصری، هنر و صنایع دستی بومی

نشریات (با هیئت داوران)

M. Sher Ali Khan, (2009). “A Journey of Stitches from Tradition to the Heritage: Swati Embroidery“, Ancient Pakistan (ISSN 0066-1600), Research Journal Department of Archaeology, University of Peshawar, Vol. XX, pp. 103-109.
M. Sher Ali Khan, (2010). “Symbolism in the Official Court Robes of Ch’ing Dynasty (1644-1911)”, Journal of Humanities and Social Sciences (JHSS) (ISSN 1024-0829), University of Peshawar, Vol. XVIII, No.1, pp. 89-101.
M. Sher Ali Khan, (2013, June 6). “The Changing Perspective of Art Education in Pakistan”, paper read in the International Conference on the Role of Academic Staff Associations in the Promotion of Higher Education, held in Bara Gali Summer Campus, Peshawar University, organized by PUTA (6-8 June, 2013).
M. Sher Ali Khan, (2013). “Alternative Paradigm of Research in the Creative Arts and Design”, PUTAJ (ISSN 2219-245X), Research Journal of the Peshawar University Teachers’ Association (PUTA), University of Peshawar, Vol. 20, Golden Jubilee Number, pp. 357-69.
M. Sher Ali Khan, (2013) “Ghani Khan: The Poet-painter (1914-1996)“, Journal of Humanities and Social Sciences (JHSS) (ISSN 1024-0829), University of Peshawar, Vol. XXI, No.2, pp. 63-72.
M. Sher Ali Khan, (2015) “The Choice of Characters in Buddha’s Life Story – Traits and Imagery“, Ancient Pakistan (ISSN 0066-1600), Research Journal Department of Archaeology, University of Peshawar, Vol. XX, pp. 119-29.
M. Sher Ali Khan, (2017) “The Tradition of Buddhist Narration Illustration in the Swat Valley”, Ancient Pakistan (ISSN 0066-1600), Research Journal Department of Archaeology, University of Peshawar, Vol. XXVIII, pp. 119-29.
M. Sher Ali Khan, (2020). “The Semiotic of Political Party Flags of Pakistan”, PUTAJ (ISSN 2219-245X), Research Journal of the Peshawar University Teachers’ Association (PUTA), University of Peshawar.
M. Sher Ali Khan, (2008, March 17). “Painting the Poet“, Daily the News International (Pakistan) March 17, 2008.

مقالات کنفرانس

M. Sher Ali Khan, (2013, June 6). “The Changing Perspective of Art Education in Pakistan”, paper read in the International Conference on the Role of Academic Staff Associations in the Promotion of Higher Education, held in Bara Gali Summer Campus, Peshawar University, organized by PUTA (6-8 June, 2013).